موسیقی و هوش کودکان:

موسیقی هنر بیان احساسات به وسیله ی صداهاست. موسیقى تراوش احساسات و اندیشه‌هاى آدمى و مبین حالات درونى وى مى‌باشد. موسیقى یا ترانه به هر نوا و صدایی گفته می‌شود که شنیدنی و خوش‌آیند باشد و انسان یا موجودات زنده را دچار تحول کند. موسیقی بیان احساسات انسان است به وسیله اصوات.

مواجهه زودرس با آموزش‌های موسیقی اثر بسیار خوبی روی کودک دارد. به گفته پرلماتر، مهارت بازی با یک ابزار موسیقی در ۴ سالگی می‌تواند IQ بچه‌ها را تا ۶ امتیاز بالا ببرد. ممکن است فکرکنید کودکان در آن سن برای انجام این کار آماده نیست ولی واقعیت این است که آنها در ۴ سالگی می‌توانند به‌راحتی طرز استفاده از ابزار موسیقی را یاد بگیرند.

نقش موسیقی در رشد مغز
چرا والدین و معلم کودک را از تجربه ای محروم میکنند که نشان داده شده است میتواند به رشد ذهنی او کمک کند؟ تحقیقات جدید نشان میدهد که آموزش موسیقی در سنین خردسالی میتواند در رشد اتصالات عصبی (neural connection) موثر باشد، اتصالاتی که برای درک پیچیدگی های ریاضی و مفاهیم علمی لازم است. این تحقیقات بین آموزش موسیقی و دیگر توانائی ها شناختی، به ویژه توانایی های فضایی، رابطه ی مهمی را نشان می دهند. منظور از توانائی های شناختی، استدلال تجریدی است که برای درک روابط بین اشیا بکار میرود مثلا هنگامی که می خواهیم کسری را محاسبه کنیم و یا شطرنج بازی کنیم.

تحقیق اول: به گروهی از کودکان سه ساله آموزش موسیقی با اُرگ ـ Piano Keyboard ـ داده شد. پس از شش ماه، توانایی های شناختی آنها پیش از دیدن دوره ها (pre-testiny) و بعد از دیدن دوره ها

Testiny) post-) اندازه گیری شد. نمرات این گروه از کودکان با سه گروه دیگر از کودکان مقایسه شد: گروهی که درس هایی در مورد کامپیوتر گرفتند، گروهی که گاهگاهی در دوره های آواز خواندن جمعی شرکت داشتند و نیز گروه چهارمی که هیچگونه آموزش خاصی نداشتند. با این که نمرات اولیه هر چهار گروه تفاوت چندانی را نشان نمی داد، ولی، بعد از گذراندن دوره، نمرات گروه اول به طور چشمگیری از سه گروه دیگر بالاتر بود. این تفاوت ها در زمینه هوش نظری، استدلال فضایی ـ زمانی بودند.

در تأئید چنین دادههایی، مارتین گاردینرو همکاران دانشگاهی او با تحقیقات خود نشان دادند که آموزشهای ابتدایی در موسیقی و هنرها میتواند بر روی نمرات خواندن و ریاضیات کودکان مؤثر باشد. دیگر تحقیقات نیز اثرات مشابهی را نشان داده است. در واقع، نتایج به دست آمده در مورد کودکانی که در مدارس موسیقی مجارستان پذیرفته شده اند نیز مبین انعطاف پذیری آنان در یافتن مهارت هایی در ریاضیات و زبان می باشد که این گزارش ها در چندین دهه تأئید شده است.

تمامی این یافته ها بدین معنی است که آموزش ابتدایی میتواند در رشد مغز مؤثر باشد و این تأثیر بیش از تأثیر آموزش خواندن به کودکان میباشد. به نظر میرسد که موسیقی، بویژه، به شکل گیری اتصالات عصبی لازم برای فعالیت های علمی کمک میکند. البته بسیاری از والدین و مربیان، به صورت تجربی، سالها به چنین نظریاتی دست یافته بودند، اما، تنها در چند دهه اخیر است که تحقیقات علمی نیز این امر را تأئید کرده است.

در واقع، تحقیقات اخیر تأثیر موسیقی بر روی رشد شناختی حیوانات را نیز نشان داده است. موش هایی که به طور وسیعی در معرض دریافت اصوات موسیقی (Complex music) قرار گرفتند (روزی ۱۲ ساعت طی چند ماه)، در آزمون مارها بسیار بهتر از موش هایی رفتار کردند که در معرض اصوات غیرموسیقایی و یا سکوت قرار داشتند. محققین به این نتیجه رسیده اند که منطقه ای از مغز که اختصاص به یادگیری شناختی دارد با شنیدن موسیقی به طور مؤثری رشد می یابد. حالا میتوانید تصوّر کنید که تأثیر آموزش موسیقی بر روی کودکان ما چه میتواند باشد!

تحقیق دوم: نتیجه یک تحقیق ۱۰ ساله
در طی ۱۰ سال، تحقیقی بر روی ۷۵ هزار دانش آموزی انجام شد که نتایج نشان داد کودکانی که به نواختن موسیقی می پردازند نسبت به کسانی که چنین مهارتی را ندارند، دارای توانایی بیشتری در مهارت های خواندن و درک ریاضیات هستند. مخصوصا کودکانی که در آن آزمایش به تمرین پیانو  می پرداختند هوش بیشتری را در این ۲ مورد نسبت به دیگر همسالان خود داشتند. همچنین نمرات این دسته از کودکان نسبت به دیگر همکلاسی هایشان در رده بالاتری بود.

تاثیر موسیقی بر کودکان

عقل، احساس، عشق
موسیقی سه بخش مهم از وجود کودک را به صورت همزمان به تکاپو می اندازد و آن عقل، احساس و جسم اوست. تحقیقات نشان می دهد گوش دادن منفعلانه به موسیقی کودکان را باهوش تر می کند یعنی اگر از سنین کودکی فرزندتان را در معرض موسیقی بگذارید به روند رشد ذهنی او کمک زیادی کرده اید. اما مطمئنا این دسته از کودکان قابل مقایسه با کودکانی نیستند که به صورت فعالانه یعنی نواختن یک ساز به تمرین موسیقی پرداخته اند.

موسیقی قبل از ۷ سالگی
مطالعات دانشمندان نشان می دهد کودکانی که قبل از سن ۷ سالگی به تمرین موسیقی می پردازند، دارای هوش بهتری هستند که این روند تسریع هوش آنها با بزرگ تر شدنشان همچنان ادامه خواهدداشت. اما نکته جالب تر اینجاست که وقتی شما به یادگیری یک ابزار موسیقی می پردازید درگیر چالشی می شوید که مدام و مدام در زندگی تان ادامه خواهدداشت. مهارت موسیقی نیاز به تمرین و استمرار دارد و این استمرار کودک شما را همزمان با بزرگ شدن دنبال می کند و به او قدرت رویارویی با چالش های زندگی را خواهدداد.

تقویت اعتماد به نفس
یکی از بزرگ ترین مزایایی که استفاده از موسیقی برای کودکان به همراه می آورد تقویت اعتماد به نفس در آنهاست. وقتی کودک قادر به نواختن یک ساز باشد و بتواند در خلال نواختن شعر کوتاهی را نیز بخواند احساس غروب خاصی کرده درنتیجه به خود و توانایی هایش ایمان پیدا خواهدکرد. این اتفاق اعتماد به نفس خوبی را در او خواهد پروراند. علاوه بر این نواختن یک آلت موسیقی حس جسارت و شجاعت را در کودک پرورش خواهدداد چون مطمئنا مواقعی پیش خواهدآمد که او در مقابل شما و یا دوستان و اقوام به هنرنمایی بپردازد و درنتیجه چنین کودکی هرگز تبدیل به یک فرد کم رو نخواهدشد.

موسیقی سرعت یادگیری را افزایش می دهد
همه افراد می توانند مفاهیم مختلفی را بیاموزند. اما اینکه شخصی برچسب نابغه را به خود می گیرد به خاطر سرعت یادگیری اوست. موسیقی دقیقا روی سرعت یادگیری تان تاثیر می گذارد. اگر بتوانید در سنین کودکی فرزندتان را با موسیقی آشنا کنید روی سرعت یادگیری او تاثیر عمیقی گذاشته اید. موسیقی قدرت حل مسئله کودکان را بالا می برد چون او در خلال نواختن و تمرین موسیقی قوه تفکر خود را به کار می اندازد و از طریق تمرکز و تفکر به تمرین می پردازد. درنتیجه تفکر فرزند شما می آموزد که در هر کاری از قوه عقل و منطق خود استفاده کند.

موسیقی و ریاضی
وقتی فرزندتان شروع به نواختن سازی می کند از همان منطق و استدلالی استفاده می کند که در هنگام حل ریاضیات آن را به کار می گیرد. در نتیجه اگر فرزند شما شانس این را داشته باشد که در معرض آموزش موسیقی قرار گرفته باشد، خیالتان راحت باشد که در زمینه ریاضیات و حل فرمول های پیچیده ریاضی هیچ مشکلی نخواهدداشت. در بعضی دانشگاه های جهان موسیقی به عنوان یک واحد درسی در کنار دیگر دروس به صورت اجباری آموزش داده می شود تا از تاثیرات خوب آن در دیگر درس ها بهره ببرند.

تقویت مهارت های اجتماعی
کودکانی که به صورت گروهی به تمرین موسیقی می پردازند مهارت های اجتماعی بالایی را دارا هستند. کودکان در خلال گروه موسیقی یاد می گیرند که با یکدیگر همکاری و مشارکت داشته باشند و مهم تر از همه در هماهنگی کامل با یکدیگر باشند چون در غیر این صورت نمی توانند کار عالی را ارائه دهند. علاوه بر این کودک به صورت غیرمستقیم می آموزد که وقتی قطعه ای با مشارکت گروه نواخته می شود بسیار زیباتر از قطعه ای است که توسط او به صورت مجزا نواخته می شود. این درس بزرگ او را بیشتر به جامعه و افراد پیرامونش انس و پیوند می دهد. برهمین اصل مهارت دوست یابی در کودک شکل گرفته و او را قادر به ایجاد ارتباطات اجتماعی مفید و سازنده می سازد.

پردازش سریع اطلاعات
هیچ فعالیتی به اندازه نواختن موسیقی نمی تواند کودکان را به هیجان و تکاپو بییندازد زیرا کودک در خلال آموزش باید کاملا حواسش را متمرکز کند و فرصتی برای پرت شدن حواسش ندارد. علاوه بر این او یاد می گیرد که هماهنگ با دیگر کودکان ساز خود را بنوازد. این دسته از کودکان در هنگام بزرگ سالی قادر به درک سریع تر مطالب هستند و سرعت عمل بیشتری نسبت به دیگران دارند.

خداحافظ تلویزیون
یکی از کارکردهای مهم نواختن موسیقی برای کودکان سرگرم نگه داشتن آنهاست. نواختن یک ساز آن قدر فرزندتان را مشغول خود خواهدکرد که او کمتر به سراغ تماشای تلویزیون خواهدرفت. مهم تر از همه تمرین موسیقی باعث ایجاد آرامش در کودک خواهدشد و اضطراب و استرس را از فرزندتان دور خواهدکرد. این کارکرد موسیقی در دوران تحصیلی فرزندتان کمک بزرگی به او خواهدکرد. فرزند شما در شب های امتحان و یا در مساقبات مختلف آرام تر با شرایط کنار خواهدآمد و به واسطه موسیقی از روحیه آرام تری برخوردار خواهدبود.

نوزاد و موسیقی
نوزادان قبل از اینکه قادر به درک کلمات باشند، ملودی یک آواز را کاملا درک می کنند. آنها سعی می کنند که آواها را تقلید کنند. استفاده از یک موزیک آرام خصوصا در هنگام خواب نوزادان می تواند باعث آرامش آنها شود. اگر قرار است برای نوزاد آوازی به شکل لالایی بخوانید سعی کنید آوازتان کوتاه و ساده و در عین حال نرم و کمی بلند باشد ن آن قدر که باعث برهم خوردن آرامش او شود. اگر او را به حمام می برید و یا در حال پوشاندن لباس به نوزاد هستید در حد یک و دو جمله شعری کوتاه در مورد حمام کردن و یا لباس پوشاندن برایش بخوانید و به این ترتیب موسیقی را در تمامی جنبه های زندگی فرزندتان دخیل کنید.

قبل از پیش دبستانی
وقتی کودک به سن ۳ و  ۴سالگی رسید دوست دارد همراه با موسیقی به رقص و تحرک بپردازد. درواقع در این سن موسیقی همراه با حرکت است و جنبه فعالانه بیشتری برای کودک دارد.
اگر در یک آواز جای برخی از کلمات را با یکدیگر عوض کنید و ترکیب خنده آوری درست کنید باعث خنده فرزندتان خواهید شد. حتما این کار را انجام دهید.

تحقیق سوم: نتایج یک بررسی در مدرسه‌ای در کانادا که گلان شلنبرگ در ۲۰۰۶ انجام داد مشخص کرد دانش‌آموزانی که به کلاس موسیقی می‌روند اندکی هوش‌شان نسبت به بقیه بالاتر است. کلاس‌های موسیقی بر توانایی‌های سیال هوش مانند حافظه‌کاری، سازمان ادراکی و سرعت عملکرد اثر‌بخش است همچنین در افزایش فهم کلامی و کسب نمرات بهتر در مدرسه موثر است. این تفاوت‌های معنی‌دار با کنترل متغیرهای سن بچه‌ها‌، فعالیت‌های غیرموسیقیایی آنها، تحصیلات والدین و وضعیت اقتصادی خانواده‌شان به‌دست آمده است.

چرا کلاس موسیقی هوش را افزایش می‌دهد‌؟

این موضوع توسط شلنبرگ و پژوهشگران دیگر از‌جمله شلاگ در ۲۰۰۵ مورد توجه قرار گرفت. کلاس‌های موسیقی منجر به افزایش هوش می‌شود احتمالا برای اینکه به بچه‌ها می‌آموزد:

– در دوره‌های زمانی طولانی توجه خود را روی یک موضوع متمرکز کنند.

– علائم موسیقی را رمز‌گشایی کنند.

– علائم موسیقی را به نمونه‌های دقیق عملیاتی تبدیل کنند.

– انواع صدا را در هر زمان تشخیص دهند.

– نقش قطعات صدا را در شکل‌گیری موسیقی یاد می‌گیرند.

– قطعات بلند موسیقی را به یاد می‌سپارند.

– نسبت‌ها و بخش‌های موسیقی (برای مثال نت۴/۱نصف نت۲/۱) را می‌فهمند.

– با اجرای یک مجموعه موسیقی بداهه‌سرایی می‌کنند.

همه این توصیفات این ایده مشترک را ایجاد می‌کند که کلاس‌های موسیقی می‌تواند باعث افزایش هوش شود.

کیلجوی[۱۱] معتقد است که کلاس موسیقی بر هوش اثر‌بخش است اما علت هوش بالای افراد نیست.